Umuryango w’ibihugu bya Afrika y’Uburasirazuba (EAC) byatangaje ko inzira y’ibiganiro ari yo yashyirwa imbere kugira ngo ikibazo cy’intambara irangwa mu burasirazuba bwa Repubulika ya Demokarasi ya Congo (DR Congo) kirandurwe burundu.
Ibi babivugihe aho bari bamaze iminsi mu mwiherero waberaga mu birwa bya Zanzibar muri Tanzania, aho abaminisitiri b’ububanyi n’amahanga b’ibihugu bya EAC basaba abakuru b’ibihugu bigize uyu muryango guhura kugira ngo banagure inzira ya poritike biciye mu masezerano ya Nairobi hifashishijwe n’amasezerano ya Luanda.
Akarere k’Uburasirazuba bwa DR Congo kakomeje kurangwamwo intambara z’urudaca kuvamu myaka 30 ishize. Kakaba kabarurwamo imitwe y’inyeshamba irenga 100, harimo na M23, ubu nayo ibarizwa mu mutwe wa AFC uherutse gushingwa.
Intambara zongeye kubura cyane kuva aho uyu mutwe wongeye gufata intwaro ugatangira urugamba mu mpera za 2021, zatumye amamiriyoni n’amamiriyoni y’abanyagihugu bata ibyabo, abandi batari bake nabo bahasiga ubuzima.
Hari inama nyinshi zagiye ziterana zigahuza abakuru b’ibihugu by’akarere, harimo n’iyabereye i Luanda muri Angola, i Washington muri Amerika, i Bujumbura mu Burundi, i Addis-Abeba muri Ethiopia, hamwe n’i Nairobi muri Kenya, aho hose bagenda bafata imyanzuro yo guhagarika iyi ntambara, ariko kugeza ubu nta kirahinduka.
Ingabo z’umuryango wa Afurika y’uburasirazuba nazo zoherejwe muri ako karere biza ntacyo zigezeho mu gihe kingana n’umwaka urenga zamazeyo, aho hagaragaye kutabona ibintu kimwe hagati y’abategetsi ba DR Congo n’umuryango wa EAC ku bikorwa by’izi ngabo.
Ni mu gihe Leta ya DR Congo yo yashaka ko izi ngabo ziyifasha kurwanya M23, ariko zo zikavuga ko zitaje kurwana ahubwo ko zaje guhagarara hagati y’impande zombi zihanganye ndetse no kurinda umutekano w’abaturage.
Ibi byatumye Congo izirukana zisimburwa n’iz’umuryango w’ibihugu by’ubukungu byo mumajyepfo ya Afrika, SADC, zo zaje zifite intego yo kurwana na M23, ariko kugeza na n’ubu uyu mutwe uracyihagazeko.
Nyuma y’igihe bari bamaze barigaruriye uturere tutari duke muri Teritware ya Rutshuru na Masisi mu Ntara ya Kivu ya Ruguru, izi nyeshamba za M23 ziherutse na none kwigarurira utundi duce muri Teritware ya Lubero muri iyo Ntara harimo n’umujyi wa Kanyabayonga wari waragizwe ibirindiro by’ingabo zirwana ku ruhande rwa leta ya Congo.
Muri uwo mwiherero, aba baminisitiri b’ububanyi n’amahanga b’ibihugu bigize EAC bagaragaje impungenge kuri iki kibazo cy’umutekano muke uri mu burasirazuba bwa Congo, ariko bagashima agahenge kasabwe na Leta ya Amerika, bagasaba ko kakomeza.
Aba baminisitiri kandi bavuga ko babonye ko imigenderanire hagati y’ibihugu bimwe na bimwe bigize EAC itifashe neza kandi ko ibi “bigira ingaruka mbi ku mugambi wo gukomeza ubucuti” bw’ibihugu bigize uyu muryango.
Bagasaba ko ibihugu bigize uyu muryango byokoresha inzira zisanzwe ziri mu masezerano bagiranye bawushinga mu ngingo zumviikanweho mu gushakira ibisubizo ibibazo byavuka hagati y’ibihugu binyamuryango.
“Ni cyo gituma abaminisitiri b’Urwanda na Repubulika ya Demokarasi ya Congo bemeye kuzahura vuba mu rwego rw’amasezerano ya Luanda”, nk’uko biri mw’itangazo ry’uyu muryango washyize ahagaragara nk’umwe mu mwanzuro wafatiwe muri uyu mwiherero ubwo bawusozaga ku mugaragaro.
Imigenderanire hagati ya DR Congo n’Urwanda yajemo agatotsi kubera reta ya DR Congo ikomeza gushinja leta y’Urwanda ko itera ingabo mu bitugu umutwe wa M23, mu kuyiha inbikoresho n’abasirikari mu rugamba bahanganyemo na leta, u Rwanda narwo rukaba rutarahwemye kubihakana.
Urwanda na rwo rugashinja leta ya Congo gufasha inyeshamba za FDLR zikorera mu burasirazuba bw’iki gihugu, ibyo ubutegetsi bwa Kinshasa na bwo buhakana.
Iri tangazo kandi rikomeza rivuga ko baminisitiri bombi uw ’U Rwanda n’ Uburundi nabo bazahura ku wa 31 Ukwakira 2024 kugira ngo bahanahane ibitekerezo ku bibazo nyamukuru bibangamiye umubano w’ibihugu byombi.
Kuva Uburundi bwinjiye mu bibazo bya Politike muri 2015, leta y’iki gihugu yagiye nayo ishinja u Rwanda ko rucumbikiye abashatse guhirika ubutegetsi bwa Nkurunziza ku wa 13 Gicurasi 2015, kandi ko rufasha inyeshamba za RED-Tabara zirwanya leta y’ U Burundi ibi nabyo leta y’Urwanda ikaba itarahwemye kubitera utwatsi.
Rwandatribune.com
